“Anh Hùng” trưởng thôn Ma Seo Chứ với quyết định ở thời khắc sinh tử cứu cả bản làng khỏi thảm kịch

Ma Seo Chứ là ai?

Ma Seo Chứ là người dân tộc Mông, trưởng thôn Kho Vàng thuộc xã Cốc Lầu, huyện Bắc Hà, sinh năm 1991. Sinh ra và lớn lên trong vùng đồi núi hiểm trở, anh được đánh giá là nhanh nhạy và thông thạo địa hình, luôn tận dụng kiến thức của mình để giúp đỡ cộng đồng và thúc đẩy sự phát triển của địa phương.

Cách đây 5 năm, anh Ma Seo Chứ là đảng viên trẻ của Chi bộ thôn Kho Vàng đã được người dân trong thôn tín nhiệm bầu làm trưởng thôn. Mặc dù nhận nhiệm vụ khi tuổi đời còn rất trẻ, nhưng anh Chứ nỗ lực khắc phục mọi khó khăn, tích cực học hỏi, quyết tâm làm tròn trách nhiệm “Đảng cử, dân tin” để đưa ra nhiều “quyết sách” đúng đắn đến với người dân.

Trưởng Thôn Ma Seo Chứ – Nhân vật Truyền cảm hứng của năm 2024

Tháng 10/2024, Trưởng thôn Ma Seo Chứ đã được Thủ tướng Phạm Minh Chính tặng bằng khen vì đã có thành tích xuất sắc trong công tác phòng chống, khắc phục hậu quả do bão Yagi gây ra. Anh cũng đã được tuyên dương điển hình tiêu biểu toàn quốc trong học tập và làm theo tư tưởng, đạo đước, phong cách Hồ Chí Minh; được Uỷ ban Trung Ương Hội liên hiệp Thanh niên Việt Nam trao giải “Thanh niên sống đẹp”. Anh trở thành 1 trong 10 nhân vật truyền cảm hứng của năm 2024 tại Wechoice Award 2024

Câu chuyện xúc động được kể lại từ Trưởng thôn Ma Seo Chứ

“Mình không dám nhận mình là anh hùng đâu. Chẳng qua nhiều người yêu quý và gọi như thế cho dễ nghe dễ hiểu, nhưng mình biết mình không phải kiểu người thanh niên chiến đấu hay lập công trạng gì ghê gớm cả… mình chỉ là làm tròn trách nhiệm của mình thôi. Mọi người cứ gọi đúng tên Ma Seo Chứ như cha mẹ đặt là mình vui lắm rồi. Với người dân tộc Mông, cái tên cha mẹ đặt quan trọng lắm. Quan trọng giống như tên bản làng của mình ấy. Thứ nhất, nó có ý nghĩa riêng. Thứ hai, mình rất yêu quý và tự hào về nó. Như thôn này vốn được sát nhập từ hai thôn tên là Bản Vàng và Kho Lạc vào với nhau thì mới thành ra thôn Kho Vàng. 

Vì được sinh ra và lớn lên ở đây nên mình rất yêu bản làng của mình. Thôn mình tuy nhiều đèo, núi dốc và ít mặt bằng nhất xã Cốc Lều nhưng phong cảnh núi rừng, đồi suối rất đẹp. Đẹp nhất xã đấy.

Kho Vàng còn có rất nhiều cây to, trong rừng cũng như sát nhà mình đều toàn cây cổ thụ. Chim chóc có chỗ ở nên nhiều lắm. Hót líu lo suốt ngày. Từ hồi nhỏ được mẹ địu lên rẫy mình đã thấy và ngồi chơi dưới mấy cái gốc cây suốt. Đặc biệt, có một cái cây rất đẹp, to khoẻ nhất quả đồi gần thôn. Ba mươi mấy năm trời, cứ hễ đi qua gốc cây đó là mình lại chào nó. Năm nay bão lũ về, cuốn nó trôi sông mất rồi… Coi như mình mất một người bạn. Sau này, con của mình lớn lên sẽ không thể thấy cái cây “bạn thân” đó của mình nữa…

Ở trong thôn, trước đến nay bà con vẫn bảo nhau làm nông nghiệp chăm chỉ lắm. Kho Vàng đặc biệt có nghề trồng quế, trồng sắn rất khá. Như hiện tại, mùa này quế có giá cao, 1kg quế khô khoảng 50.000 đồng, 1kg quế tươi cỡ 20.000 đồng. Tất cả trên cây quế từ vỏ, lá, cành, thân… đều bán được. Lá người ta mua làm tinh dầu. Cành thì dóc lấy vỏ. Thân cây to thì bán làm vật liệu xây nhà.

Nếu như không dính cơn bão số 3 làm sạt lở hết đường xá, sạt lở đồi và rừng quế thì nhiều gia đình trong thôn đã xây nhà cửa khang trang. Như nhóm người Dao, nhiều hộ xây được nhà to kiên cố lắm. Cũng có 4 – 5 hộ mua được ô tô, máy xúc để đi làm công trình. Thế nhưng bão về cuốn mất mấy cái nhà xây to ơi là to xuống sông…Nếu như không có thiên tai, bà con Kho Vàng không khổ như thế này đâu.

Thật ra, suốt thời gian đấy, mình không dám ngủ. Lần đầu tiên trong đời mình biết sợ.

Ngay đối diện khu vực của 17 hộ dân đang sống, đồi – núi – đường xá – sông suối sạt lở rất là nhiều. Mưa lại càng ngày càng to, suốt mấy ngày liền không chịu ngớt một chút nào.

Cảm giác sợ trôi mất nhà, mất bản ập đến rõ mồn một vào lúc sáng sớm ngày 9/9 khi mình cùng mấy thanh niên trong thôn nhìn thấy toà nhà điều hành của nhà máy thuỷ điện Đông Nam Á ngay đối diện bên sông bị núi sạt lở và vùi lấp hết.

Lúc ấy, mình bảo tất cả chia ra, đi kiểm tra toàn bộ khu vực thôn xem có nguy cơ sạt lở gì không để còn biết phòng tránh. Trong số các anh em hôm đó, mình nhớ có anh Lùa A Dìn rất nhiệt tình. Chính anh đã kêu gọi rất nhiều anh em tham gia. Kết quả, khoảng 6-7 người đã cùng mình lên trên đỉnh để kiểm tra. Vừa lên phía trên, anh em phát hiện ngay phía vết nứt rất rộng, rất dài, nguy cơ sạt lở rất là cao.  

Bọn mình sợ đến mức đo xem xong vết nứt thì thanh niên không ai đi về nhà nữa mà vội vàng chia nhau ra chạy đi tìm bằng được chỗ có mặt bằng an toàn. Chỉ có mình cùng một hai anh nữa chạy vội về thông báo với bà con. Gần như ngay lúc đấy, cả thôn chung một nỗi sợ. Mình cũng không phải tuyên truyền nhiều mà rất nhanh, nhà nào tự bảo người nhà lên chỗ đồi mới làm lán của nhà đấy. Tầm trưa trưa là anh em cả thôn lên đấy chặt cây tre dựng lán. Tới khoảng 4 giờ chiều đã làm xong 17 cái lán và di dời toàn bộ 115 người lên trong ngày hôm đấy luôn.

Khu vực sinh sống ban đầu của 17 hộ dân trong thôn Kho Vàng cho đến thời điểm này, vẫn chỉ là khu vực có nguy cơ sạt lở cao. Và vì có nguy cơ sạt lở cao, có vết nứt to, dài nên thanh niên trong thôn đã huy động bà con di dời lên đồi, làm lán tạm để tránh nguy cơ sạt lở. Khu vực đấy đến nay, chưa sạt lở. Riêng nhóm người Dao trong thôn do không thể di dời được nên đã bị sạt lở, nước lũ cuốn trôi mất nhà, mất người… ảnh hưởng và thiệt hại rất đau thương.

Tuy nhiên ngay sau cơn bão số 3, đã có một số kênh Youtube đến quay thôn Kho Vàng. Họ đứng từ bên này sông quay sang bên kia sông là nơi bị sạt lở rất nhiều rồi họ cắt, ghép hình ảnh, chú thích đó là khu vực bị sạt lở ngay sau khi mình và mọi người đưa 17 hộ dân của thôn di dời lên trên đồi. Những thông tin này khiến người trong thôn đã đau vì mất mát lại thêm buồn vì bị hiểu sai.

Với 17 hộ dân nhóm dân tộc Mông rời nhà đi lên đồi khác trú tạm thì khoảng một tuần sau là được chính quyền địa phương đón xuống đằng sau trụ sở UBND xã. Và được công an tỉnh hỗ trợ làm lán cho ở tạm. Hiện tại, bà con đang được Tập đoàn Dầu khí hỗ trợ xây cho nhà ở khu tái định cư mới. Hy vọng, đến cuối năm nay nhà xây xong thì lúc ấy mới có cái gọi là nhà mà về. Còn với các hộ trong nhóm người Dao ở cuối thôn, khu vực bị cuốn mất 12 ngôi nhà, chết mất 3 người, đến bây giờ họ vẫn cảm thấy rất buồn. Nhưng nói chung ai cũng đang cố gắng để dần dần ổn định lại cuộc sống. 

Làm trưởng thôn có khó lắm không?

Có ạ, làm trưởng thôn không dễ đâu. Có bất kì việc gì người dân cũng gọi mình. Kể cả nửa đêm, vợ chồng mâu thuẫn hay hàng xóm láng giềng xảy ra xích mích… Tất cả họ đều gọi trưởng thôn.

Rồi ví dụ, sau cơn bão, dù nhà mình cũng không còn nhà để về nhưng lúc đó có rất nhiều đoàn, nhiều tổ chức liên hệ với mình để tìm hiểu tình hình của thôn, để lên kế hoạch hỏi thăm, từ thiện… Thế là có những tuần, ngày nào mình cũng phải trèo qua các con đường vừa bị sạt lở đến từng hộ dân bị thiệt hại, làm việc với các nhà hảo tâm để họ biết chính xác về hoàn cảnh của bà con trong thôn…Tối muộn khi về đến chỗ cái lán nhà mình đang ở tạm mới biết, nhà mình hết tiền, con đang đói và chưa có quà…

Nói chung, làm trưởng thôn rất là đau cái đầu, đau luôn cả cái chân cái tay cái bụng.

 Cuối năm 2019, lúc sát nhập hai bản vào thành một thôn, bà con tín nhiệm bầu thì mình làm thôi. Đến nhiệm kì sau, bà con không bầu nữa thì thôi. Quá trình làm trưởng thôn mình thấy rằng, dù có những lúc mình đang bận công việc ở chỗ khác nhưng khi bà con tìm đến mình có nghĩa là họ cần sự giúp đỡ. Những lúc ấy, bắt buộc mình phải có mặt, lắng nghe bà con. Ngoài ra, mình luôn phải ghi nhớ để đề xuất không sót một ý kiến nào của bà con lên lãnh đạo địa phương. Sau khi đề xuất rồi, mình còn phải rất kiên trì đi hỏi UBND xã để mang câu trả lời, phương án giải quyết về với bà con trong thôn.

Thôn Kho Vàng có tổng tất cả 85 hộ dân với đặc điểm đất đai rộng, địa hình bị chia cắt bởi núi đá, các nhóm người Dao và người Mông lại sống thưa thớt, không tập trung nên từ lâu nay mình chọn phương án tạo nhóm zalo cho thôn. Từ đó, có thông báo, công văn, thủ tục gì cần chia sẻ, cập nhật… mình nhắn tin lên là bà con đều nhận được hết. Bà con cũng nhờ có nhóm zalo này mà chia sẻ với nhau nhiều hoàn cảnh, tình cảm của mình dễ dàng hơn rất nhiều. Đặc biệt, với những người rời thôn đi làm ăn xa, nhờ nhóm zalo, bà con đi đến đâu cũng có thể nhờ cậy người quen biết.

Nói chung không cần bí quyết gì cao siêu, mình cảm thấy, chỉ cần cố gắng làm tốt nhất mọi trách nhiệm đã nhận thì dù có là trưởng thôn hay bất kì vị trí nào mình cũng đều có thể tự hào.

CÂU CHUYỆN LÀNG NỦ

Nhận biết dấu hiệu bất thường từ kinh nghiệm của người con miền núi

Theo lời kể của Ma Seo Chứ, từ ngày 7/9, trên địa bàn thôn Kho Vàng có mưa lớn kéo dài. Bước sang rạng sáng 9/9, do ảnh hưởng mưa lũ, điện và sóng điện thoại ở khu vực thôn đều bị mất. Với kinh nghiệm sống lâu năm và am hiểu địa hình tại vùng núi, thấy trời mưa không ngớt, lòng như lửa đốt, linh cảm mách bảo anh quả đồi lớn sau khu dân cư có thể đổ ập xuống bất cứ lúc nào. Trưởng thôn nhanh chóng bàn bạc với các đảng viên trong thôn, sau đó đã cử một nhóm thanh niên đi kiểm tra tình hình các quả đồi xung quanh thôn và phát hiện những vết nứt bất thường khi các quả đồi đã trở nên quá bão hòa nước. 

Quyết định “cân não” quyết đoán và nhanh nhậy của Trưởng thôn trẻ tuổi cứu cả bản làng

Không thể liên lạc ra bên ngoài xin ‎kiến chỉ đạo của chính quyền xã và Chi bộ thôn Kho Vàng, anh Chứ đã bàn bạc với 2 đảng viên sinh sống tại xóm Bản Vàng là Ma Seo Hồ và Ma Seo Cú cùng đưa ra biện pháp đưa người dân đến nơi an toàn. Ý kiến của đồng chí đảng viên trẻ được 2 đảng viên cao tuổi tán thành. Họ nhanh chóng triệu tập thanh niên, trai tráng trong bản đến để chia nhau mỗi người một việc trong tình thế nguy cấp.

Bình thường, trưởng thôn thường tổ chức họp thôn vào buổi tối. Nhưng ngày hôm đó vào lúc 7 rưỡi sáng, Trưởng thôn Ma Seo Chứ vội vã gọi vọng vào loa: “Đề nghị thanh niên đến điểm tập kết của thôn”. Người dân trong thôn như cũng cảm nhận được điều bất thường trong tiếng gọi loa gấp gáp của trưởng thôn Chứ, giữa trời mưa nặng hạt nên đã hô hào nhau tập trung đông đủ. Khoảng 8 giờ sáng 9/9, sau khi anh Chứ cùng đội khảo sát phát hiện vết sạt lở rộng khoảng 30 cm là dấu hiệu rõ ràng của nguy cơ sạt lở.

“Nhận thấy nguy cơ sạt lở cao nên chúng tôi đã chia nhau đi thông báo lại với mọi người. Khi được vận động di dời, đa số mọi người đều tán thành, chỉ có một số ít hộ không đồng ý nhưng sau khi được giải thích cũng đã lên đường.”

“Khi đoàn người đang di chuyển, tôi có bảo một nhóm đi trước khảo sát tình hình và chọn địa điểm dựng lán. Sau khi đến nơi, mỗi người một công việc giúp nhau chặt tre, luồng về dựng lán, làm giường rồi căng bạt. Khoảng 14h30, khu lán đã hoàn thành.”

Quãng đường di chuyển đến nơi tạm lánh của 17 hộ dân rất khó đi. Trước khi di tản lên chỗ ở mới, anh Chứ thông báo cho mọi người chỉ mang theo những đồ thiết yếu như chăn màn, bát đũa, xoong nồi và ít gạo để nấu cơm, vì trời còn đang mưa to mà thời gian di chuyển rất gấp.

Để đưa ra quyết định nhanh như vậy, anh Chứ bảo phải cảm ơn kinh nghiệm của các bậc cao niên người Mông để lại. Bởi, tập quán của người Mông có nhiều đặc điểm khác so với những dân tộc khác. Người Mông thích ở trên vùng núi cao, để có nhiều nương đồi canh tác. Cuộc sống gian khó cũng dạy cho cộng đồng kinh nghiệm về việc quan sát các hiện tượng tự nhiên để phỏng đoán các tình huống có thể xảy ra. Cũng như trong trường hợp ở Kho Vàng, mỗi khi trời mưa dài ngày, lưu lượng nước lớn, người Mông bắt buộc phải kiểm tra xung quanh nhà ở xem có gì bất thường hay nguy hiểm gì không, để kịp thời di chuyển đến nơi ở khác.

Không ngờ rằng, chỉ một ngày sau, quả đồi phía sau thôn đã sạt lở, đổ sập xuống nơi mà cả thôn từng sinh sống. “Nếu chúng tôi chậm trễ, hậu quả có thể không lường trước được”, trưởng thôn Chứ xúc động nói.

115 người thôn Kho Vàng lánh nạn trong thiếu thốn nhưng đoàn kết và kỷ luật 

“Từ lúc phát hiện đến khi mọi người an toàn đến nơi lán trại chỉ khoảng 8 tiếng đồng hồ. Đến 16 giờ cùng ngày, tất cả 115 người dân đã đến nơi an toàn. Không ngờ sau khi mọi người lên đến nơi, ngày hôm sau quả đồi phía sau sạt lở xuống đúng khu thôn làng ở” – anh Chứ chia sẻ. 

Trong số 115 người của thôn Kho Vàng di tản tránh sạt lở, có 50 trẻ em trong độ tuổi từ 0 – 15 tuổi. Đây đều là những mầm non tương lai của thôn Kho Vàng. Anh Ma Seo Chứ, Trưởng thôn Kho Vàng chia sẻ: “Khi đến nơi tạm trú, chúng tôi phải phân công người để ý, trông nom các cháu. Nhiều cháu còn nhỏ, không hiểu tình hình nguy hiểm như thế nào, chúng tôi sợ các cháu trở về nhà cũ lấy đồ, nơi mà có thể xảy ra sạt lở bất cứ lúc nào”.

Lên nơi lánh nạn được an toàn, nhưng khó khăn mà người dân phải đối mặt đó là thiếu lương thực, nước uống, vì đồ người dân mang theo được rất ít. Do đó, ngoài việc “trông trời, trông đất” xem tình hình mưa lũ, bà con còn cắt cử nhau khảo sát đường đi đến các thôn xung quanh, đường về xã để tìm sự trợ giúp. Tuy nhiên, mọi ngả đường đều bị sạt lở.

“Chúng tôi chỉ đem theo chủ yếu là gạo và một chút thức ăn, khi hết thức ăn một số người sẽ đi vào rừng tìm măng luộc. Tuy nhiên việc đi lấy nước cũng vất vả khi nguồn nước cách khu dựng lán gần 400m. Đêm xuống, chúng tôi sẽ chặt ống tre sau đó đổ dầu vào để làm đèn chiếu sáng”.

Những ngày đầu sinh hoạt tại khu lán trại, người dân khó khăn trăm bề. Thực phẩm và nước sạch đều thiếu thốn nên chỉ biết động viên nhau cố gắng, còn người là còn của. Tất cả mọi người đều nghe lời trưởng thôn không ai được tự ý trở về nhà cũ.

Sự “Hồi sinh” kỳ tích sống sót trở về của người dân Thôn Vàng

Trong cơn mưa bão, lũ lụt chia cắt giao thông và hạn chế thông tin liên lạc, việc 115 người dân thôn Kho Vàng, xã Cốc Lầu, huyện Bắc Hà (Lào Cai) “mất tích” khiến chính quyền địa phương và cộng đồng lo lắng. Các lực lượng tỏa ra tìm kiếm, trông mong tin từng phút, từng giờ.

Khi người dân đang phải đối mặt với bộn bề khó khăn, thì trưa 11/9, cả làng nghe có tiếng hú gọi lao xao phía bên kia đỉnh núi. “Khi được lực lượng chức năng tìm tới, chúng tôi vô cùng vui mừng, biết rằng mình đã được cứu sống. Mọi người mang theo mỳ tôm, lương khô giúp chúng tôi giải quyết cái ăn trước mắt. Đến ngày hôm sau, chính quyền xã và huyện mang theo rất nhiều đồ cứu trợ, giúp bà con ổn định cuộc sống”, Trưởng thôn Kho Vàng Ma Seo Chứ kể lại trong niềm xúc động.

Nói về tương lai của 115 người dân, anh Chứ cho biết, hiện tại việc quay về nơi ở cũ là không thể, bởi khu vực đó đã bị sạt lở nghiêm trọng. Vì vậy, thời gian tới, anh Chứ và người dân mong muốn chính quyền địa phương sớm tạo điều kiện, tìm nơi ở mới an toàn để người dân di dời, xây dựng lại nhà ở giúp an cư lạc nghiệp.00:00 / 00:0

Mọi khó khăn rồi cũng sẽ qua đi, mọi mất mát rồi cũng sẽ dịu vợi, nhưng chắc chắn với người dân Kho Vàng, với những người may mắn thoát khỏi nguy nan trong gang tấc, sẽ vẫn mãi nhắc đến các đảng viên của thôn, đặc biệt là trưởng thôn Ma Seo Chứ. Bởi chính sự nêu gương, trách nhiệm, nhiệt huyết vì cộng đồng của họ đã giúp cho 115 người thoát khỏi vòng nguy hiểm như được “hồi sinh”.

Câu chuyện cảm động về trưởng thôn 9X Ma Seo Chứ như một người anh hùng của bản làng sẽ là câu chuyện còn được kể mãi về sau, là tấm gương sáng chói về lòng dũng cảm, tinh thần trách nhiệm và trí thông minh đã cứu sống cả bản làng trước nguy cơ sạt lở. Hành động của anh sẽ truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ, đặc biệt là những thế hệ trẻ miền Núi vươn lên khắc phục khó khăn, nghịch cảnh, giúp đỡ dân làng. Hãy cùng WeTrek chia sẻ và lan tỏa câu chuyện tuyệt vời này!